نقش عقل و وحی در فهم حکم الهی: پژوهشی تازه از دکتر حسین مقدس در دو فصلنامه معارج

چاپ مقالهای از دکتر حسین مقدس، عضو هیأت علمی دانشکده علوم قرآنی ملایر با عنوان "معاضدت عقل با وحی در جعل حکم الهی با تأملی بر اندیشههای علامه جوادی آملی" در دو فصلنامه معارج منتشر شد.
این مقاله به بررسی رابطه میان عقل و وحی به عنوان دو عنصر محوری در هستیشناسی و معرفتشناسی دین پرداخته است. در چکیده این مقاله آمده است: "تردیدی نیست که عقل و وحی به عنوان دو عنصر کلیدی در فهم دین شناخته میشوند و این موضوع همواره مورد توجه بزرگان دین قرار گرفته است."
دکتر مقدس در این تحقیق بیان میکند که انسان مسلمان برای کشف و فهم حکم الهی به وحی نیاز دارد، اما در مواجهه با مسائل جدید، ممکن است نتواند پاسخهای لازم را از ظواهر متون دینی استخراج کند. در این راستا، اهمیت حجیت عقل در کنار وحی به وضوح احساس میشود.
نویسنده بر این نکته تأکید میکند که در اندیشههای علامه جوادی آملی، دو دیدگاه متناقض وجود دارد؛ از یک سو، برخی صحبتهای ایشان نشان میدهد که عقل نقشی در هستیشناسی دین ندارد و حکم آن صرفاً کشف حکم نقل است. اما از سوی دیگر، برخی دیگر از سخنان ایشان نشان میدهد که عقل را منبع مستقل برای فهم حکم الهی دانسته و فتوای آن را همسطح با فتوای وحی میشمارد.
یافتههای این پژوهش نشان میدهد که میتوان نقش عقل را از دو منظر ابزاری و منبع مستقل در کنار وحی بررسی کرد و در نهایت به درک بهتری از حکم الهی نائل آمد.